આરબીઆઈએ UPI લાઇટ માટેની ટ્રાન્ઝેક્શન મર્યાદામાં વધારો કર્યો છે, જે ડિજિટલ પેમેન્ટ્સને ગ્રાહકો માટે વધુ અનુકૂળ, લવચીક અને સુલભ બનાવે છે, ખાસ કરીને ઓછા મૂલ્ય અને ઑફલાઇન વ્યવહારો માટે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ UPI Lite માટે ટ્રાન્ઝેક્શન મર્યાદા વધારીને રૂ. 1,000 પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન અને વોલેટની મર્યાદા રૂ. 5,000 કરી છે, જે અગાઉ રૂ. 500 અને રૂ. 2,000ની મર્યાદા હતી. વૉલેટ રિચાર્જ ફક્ત એડિશનલ ફેક્ટર ઓથેન્ટિકેશન (AFA) વડે જ ઓનલાઈન કરી શકાય છે.
UPI લાઇટ શું છે?
UPI લાઇટ ફ્રેમવર્ક, સૌપ્રથમ જાન્યુઆરી 2022 માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને ઓગસ્ટ 2023 માં અપડેટ કરવામાં આવ્યું હતું, જે નાના-મૂલ્યની ડિજિટલ ચુકવણીઓને સરળ બનાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું. તે ઑફલાઇન વ્યવહારોને મંજૂરી આપે છે, ઇન્ટરનેટ ઍક્સેસ વિના ઝડપી અને સરળ ચુકવણીને સક્ષમ કરે છે.
બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, તે કરિયાણા, દવાઓ, ખાદ્યપદાર્થો અને બળતણ જેવી રોજિંદા ખરીદીઓ માટે ત્વરિત, ઓછા ખર્ચે ઑફલાઇન વ્યવહારોની સુવિધા આપે છે. ઝડપી અને સરળ વ્યવહારો સુનિશ્ચિત કરીને વપરાશકર્તાઓ UPI PIN અથવા ઇન્ટરનેટ કનેક્ટિવિટીની જરૂરિયાત વિના નાની ચૂકવણી કરી શકે છે.
વધુમાં, યુપીઆઈ લાઇટ ટ્રાન્ઝેક્શન્સ યુઝરની બેંક પાસબુકમાં રેકોર્ડ કરવામાં આવતાં નથી, જેનાથી તે ક્લટર-ફ્રી બને છે.
ગ્રાહકોને કેવી રીતે ફાયદો થશે?
નાની ચૂકવણી માટે સુવિધા: UPI લાઇટ પર રૂ. 1,000 ની ટ્રાન્ઝેક્શન મર્યાદા વપરાશકર્તાઓને વોલેટને વારંવાર રિચાર્જ કર્યા વિના ઓછા મૂલ્યના ખર્ચને હેન્ડલ કરવામાં સક્ષમ બનાવે છે.
વધુ લવચીકતા: રૂ. 5,000 ની વોલેટ કેપ સાથે, વપરાશકર્તાઓ વારંવાર ફરીથી લોડ કરવાની જરૂર વગર બહુવિધ વ્યવહારો કરી શકે છે.
વિશાળ પહોંચ: આ અપડેટ્સ વિવિધ વપરાશકર્તાઓમાં, ખાસ કરીને ગ્રામીણ અને અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાં, નાણાકીય સમાવેશને સમર્થન આપતા, ડિજિટલ ચૂકવણીને અપનાવવા પ્રોત્સાહન આપે છે.
કાર્યક્ષમ અને સલામત: AFA સાથે ઓનલાઈન વોલેટ રિચાર્જ રોકડ પર નિર્ભરતા ઘટાડીને ઝડપી અને સુરક્ષિત ચૂકવણીની ખાતરી આપે છે.
સ્પાઈસ મનીના સ્થાપક અને સીઈઓ દિલીપ મોદીએ જણાવ્યું હતું કે આ પહેલ નવા યુઝર સેગમેન્ટ્સ સુધી UPI ની પહોંચને વિસ્તૃત કરીને અને નાના પાયે વેપારીઓ અને ગ્રાહકોને ડિજિટલ પેમેન્ટ પદ્ધતિઓ અપનાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરીને મજબૂત અને સુરક્ષિત ડિજિટલ પેમેન્ટ ફ્રેમવર્કનો પાયો મજબૂત કરે છે . રોકડ વ્યવહારો પર નિર્ભરતા ઘટાડવી.
“આ પગલું નાણાકીય સમાવેશ માટે ટેક્નોલોજીનો લાભ લેવાની ભારતની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે, તે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ડિજિટલ ચૂકવણીના લાભો સૌથી વંચિત સમુદાયો સુધી પહોંચે,” તેમણે કહ્યું.
UPI તેની પહોંચ કેવી રીતે વિસ્તારી રહ્યું છે?
નવેમ્બર 2024માં, UPIએ રૂ. 21.55 લાખ કરોડના 15.48 અબજ વ્યવહારો પર પ્રક્રિયા કરી હતી. જો કે તેમાં ઓક્ટોબરના આંકડાઓથી થોડો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો, UPI એ વર્ષ-દર-વર્ષે નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ દર્શાવી હતી, જેમાં ટ્રાન્ઝેક્શન વોલ્યુમ 38% અને ટ્રાન્ઝેક્શન મૂલ્યમાં 24% વધારો થયો હતો.
ભારત ઉપરાંત, UPIએ તેની સેવાઓ શ્રીલંકા, મોરેશિયસ, ફ્રાન્સ, UAE, સિંગાપોર, ભૂતાન અને નેપાળ જેવા દેશોમાં વિસ્તારી છે.
NPCI ની આંતરરાષ્ટ્રીય શાખા UPI ના વૈશ્વિક વિસ્તરણને દર્શાવતી સમાન ડિજિટલ પેમેન્ટ સિસ્ટમ્સ લાગુ કરવા આફ્રિકા અને દક્ષિણ અમેરિકાના 20 થી વધુ દેશો સાથે ચર્ચા કરી રહી છે.
